QR कोड म्हणजे काय?
QR Code चा शोध 1994 मध्ये जपानी कंपनीमध्ये लागला,या कंपनीचे नाव Denso Wave असून,शास्रज्ञ मासा हिरो हरा यांनी QR Code चा शोध लावला.
QR Code मध्ये डेटा समाविष्ट करू शकतो. चौकोनी जागेत काळ्या ठीपाक्याम्ध्ये पांढऱ्या स्पेस वापरून हा QR Code तयार केलेला दिसून येतो,तो QR Code आपण कॅमेरा आणि मोबाईल च्या सहाय्याने स्कॅन करू शकतो.
![]() |
QR कोड म्हणजे काय |
आजच्या काळात तुम्हाला QR कोड सर्वत्र पाहायला मिळेल. हा QR कोड डिजिटल पेमेंटसाठी किंवा एखाद्या गोष्टीची माहिती साठवण्यासाठी वापरला जातो. पण तुम्हाला माहित आहे का, हा QR कोड काय आहे आणि ते कसे वापरतात.QR Code हा चौरसाच्या आकारात बनवला जातो. तुम्हाला कोणत्याही उत्पादनावर, जाहिरातीवर किंवा होर्डिंगवर QR कोड दिसेल, या कोडच्या आत एक URL तयार केला जातो.
QR Code आपण आपल्या स्मार्टफोनने स्कॅन करून समजू शकतो. ऑनलाइन पेमेंटसाठी QR Code चाही मोठ्या प्रमाणात वापर केला जात आहे. QR कोड मध्ये अनेक प्रकारची माहिती साठवलेली असते.अजूनही अनेकांना QR कोडबद्दल विशेष माहिती नाही. येथे तुम्हाला QR कोड काय आहे, QR कोडद्वारे पेमेंट कसे करावे याबद्दल माहिती दिली जात आहे.
QR कोड म्हणजे काय?
QR Code हे वेगवेगळ्या प्रकारे तयार करतात. उत्पादनाची संपूर्ण माहिती संग्रहित केली जाते. पण ही माहिती लपलेली असते, जी स्कॅन करून पाहता येते. याशिवाय क्यूआर कोडमध्ये URL, कोणताही मजकूर किंवा मोबाइल नंबर लपवला जाऊ शकतो.
QR Code Full From.
'Quick Response Code' आहे.
QR Code पहिल्यांदा जपानमध्ये विकसित करण्यात आले होते. तो हुबेहूब स्क्वेअर बार कोडसारखा दिसतो. आपण डोळ्यांनी वाचू शकत नाही. असा कोड विकसित करणे हा त्याचा उद्देश आहे, तो वाचण्यासाठी तो स्कॅन करावा लागेल. ही बार कोडची अपग्रेड आवृत्ती आहे आणि बार कोडपेक्षा अधिक माहिती या QR कोडमध्ये ठेवली जाऊ शकते.
QR Code क्यूआर कोडमध्ये काय साठवले जाते.
क्यूआर कोड (QR Code) कोडमध्ये बार कोडपेक्षा डेटा साठवण्याची क्षमता जास्त असते. ही एक 'Image-based hypertext link' आहे, जी ऑफलाइन मोडमध्ये देखील वापरली जाऊ शकते. यामध्ये, आम्ही कोणत्याही प्रकारचे URL Encode करू शकतो, त्यानंतर जेव्हा एखादी व्यक्ती हा QR Code Scan करेल तेव्हा तो त्या वेबसाइटवर आरामात पोहोचेल.
यामध्ये, जर तुम्हाला तुमचे Facebook page link करायचे असेल तर तुम्ही त्या पेजची URL क्यूआर कोडमध्ये जोडू शकता, त्यानंतर जर कोणी ते स्कॅन केले तर ते थेट तुमच्या फेसबुक पेजवर जाईल. त्याचप्रमाणे, जर तुम्ही कोणत्याही प्रकारचा व्हिडिओ व्हायरल करण्याचा विचार करत असाल, तर तुम्ही तेही QR कोडच्या मदतीने करू शकता, यामध्ये तुम्हाला फक्त त्या व्हिडिओची URL QR कोडमध्ये ठेवावी लागेल. क्यूआर कोडचा वापर खूप मोठ्या प्रमाणावर होत आहे.
QR कोड चे वैशिष्ट्ये.
तुम्ही तुमच्या मोबाईल फोनवरून ते सहजपणे स्कॅन करू शकता, यासाठी कोणत्याही विशिष्ट प्रकारच्या बारकोड रीडरची आवश्यकता नाही.
हा बर्याच वैशिष्ट्यांसह बारकोड आहे, जो जवळजवळ सर्व प्रकारच्या अक्षरे, संख्यात्मक आणि बायनरी डेटा एन्कोड करू शकतो.
QR कोड इतर बारकोडपेक्षा अधिक वेगाने स्कॅन केला जातो.
तुम्ही QR कोडमध्ये 1D, 2D बारकोडपेक्षा जास्त प्रमाणात डेटा साठवू शकता.
QR Code कोठे आणि कसा वापराला जातो.
QR कोड विशेषतः व्यवसाय करण्यासाठी विकसित करण्यात आला होता, जो आज व्यवसाय, जाहिरात, शिक्षण, विपणन, संप्रेषण आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात वापरला जात आहे. तुम्हाला QR कोड कधी, कुठे आणि कसा वापरायचा आहे हे तुमच्यावर अवलंबून आहे.
हा कोड ब्रँड जाहिरातीसाठी देखील अधिक वापरला जात आहे, आजच्या काळात ग्राहक Google वर ब्रँड वेबसाइट टाइप करण्यापेक्षा QR Code Scan करणे पसंत करतात.
या कोडमध्ये Hyperlinks (web address) दिलेले आहेत, ज्यामुळे Magazines, buses and business cards इत्यादी ठिकाणी ते सहज दिसू शकतात . कोणतीही व्यक्ती हा QR कोड स्कॅन करून त्या विषयाशी संबंधित माहिती मिळवू शकते.
2011 मध्ये, रॉयल डच मिंटने जगातील पहिला QR कोड जारी केला, जो चलनात देखील वापरला जातो . तुमच्या मोबाईल फोनने नाणे स्कॅन करून तुम्ही त्या नाण्याशी संबंधित इतिहास जाणून घेऊ शकता.
वेबसाइट लॉगिनसाठी क्यूआर कोड देखील वापरला जात आहे. यामध्ये, कॉम्प्युटरच्या स्क्रीनवर QR कोड दिसतो, जो Verify वापरकर्ता स्कॅन केल्यावर आपोआप लॉगिन होतो.
तुम्ही QR कोडमध्ये क्रेडिट कार्ड आणि बँक खात्याची माहिती देखील समाविष्ट करू शकता. सध्या, अनेक वेबसाइट उपलब्ध आहेत, ज्यामध्ये QR कोडद्वारे पेमेंट करता येते.
चीन आणि भारतासारखे विकसनशील देश त्याचा वापर करून सोयीस्करपणे पेमेंट करत आहेत, BHIM UPI आणि नवीन UPI आणि प्रीपेड वॉलेट ही त्याची उदाहरणे आहेत.
क्यूआर कोडच्या मदतीने ऑफलाइन ट्रॅकिंग देखील करता येते. यामध्ये तुम्ही मासिक, बॅनर, वर्तमानपत्र आणि वेबसाइट किंवा डिजिटल उत्पादनाचा मागोवा घेऊ शकता. ऑनलाइन जाहिरातीप्रमाणेच यामध्येही काही माहिती मिळवता येते, जसे की क्यूआर कोड कोणत्या डिव्हाइसवर स्कॅन केला गेला आहे, किती लोकांनी स्कॅन केला आहे, नाव आणि ईमेल पत्ता देखील कळू शकतो.
नंबर न घेताही एसएमएस पाठवता येतो. तुम्हाला फक्त त्या व्यक्तीचा QR कोड स्कॅन करायचा आहे, त्यानंतर त्याचा नंबर तुमच्या समोर येईल, त्यानंतर तुम्ही त्यात मेसेज करू शकता.
या कोडच्या मदतीने तुम्ही तुमच्या घराचा पत्ता, ऑफिस, सोशल प्रोफाइल किंवा कोणत्याही विशिष्ट ठिकाणाचे लोकेशन शेअर करू शकता.
तुम्ही तुमच्या व्ही-कार्ड/बिझनेस कार्डच्या मागील बाजूस हा कोड प्रिंट करून तुमची पत्ता माहिती जोडू शकता.
QR Code कसे Scan करावे.
तुमच्याकडे Android, Blackberry किंवा IPhone असा कोणताही स्मार्टफोन असल्यास तुम्ही सहजपणे QR कोड स्कॅन करू शकता. यासाठी तुम्हाला तुमच्या मोबाईलमध्ये बार कोड स्कॅनर अॅप डाउनलोड करावे लागेल.
तुम्ही बार कोड स्कॅनर, रेड लेसर आणि QR स्कॅनर यासारख्या अॅप्सचा वापर करून QR कोड सहजपणे डीकोड करू शकता, जे सर्व पूर्णपणे विनामूल्य स्कॅनिंगला अनुमती देतात.
तुम्ही स्कॅनर अॅप इन्स्टॉल करा, त्यानंतर अॅप उघडा आणि कोड स्कॅन करा, त्यानंतर तो कोड आपोआप डीकोड होईल.
क्यूआर कोडसह पेमेंट कसे करावे?
How to pay with QR code जर तुम्हाला QR code वापरून online payment करायचे असेल, तर त्यासाठी तुम्हाला ज्या अॅपद्वारे पेमेंट करायचे आहे त्या अॅपवर जावे लागेल, समजा तुम्ही Paytm वापरत असाल, तर आधी पेटीएम उघडा.
पेटीएम उघडल्यानंतर, तुम्हाला पैसे पाठवा दिसेल, येथे तुम्हाला स्कॅन आणि पेचा पर्याय देखील मिळेल.
येथून तुम्ही QR कोड स्कॅनर उघडा आणि ज्या QR कोडवर तुम्हाला पेमेंट करायचे आहे तो स्कॅन करा.
स्कॅन केल्यानंतर पेटीएम खाते असलेल्या व्यक्तीचे नाव दिसेल.
त्यानंतर पेमेंटची रक्कम टाका आणि Pay वर क्लिक करून पेमेंट करा.
अशा प्रकारे तुम्ही QR कोडसह यशस्वी पेमेंट करू शकता.
QR कोड आणि 1D UPC बारकोड मधील फरक
QR कोड आणि बारकोड दोन्ही दिसण्यात एकमेकांपासून पूर्णपणे भिन्न आहेत. यामध्ये बारकोडचा कोड उभ्या रेषेत असतो, तोच दुसरा कोड चौकोनी चौकटीसारखा असतो. तुम्ही QR कोड कोणत्याही दिशेने स्कॅन करू शकता, तर तुम्हाला बारकोड फक्त एकाच दिशेने स्कॅन करावा लागेल.
1D बारकोड (UPC) तुम्हाला फक्त 30 नंबर स्टोअर करण्याची परवानगी देतो, तर QR कोडमध्ये तुम्ही 7089 पर्यंत नंबर स्टोअर करू शकता. क्यूआर कोडच्या या प्रचंड स्टोरेज क्षमतेमुळे, तुम्ही त्यात व्हिडिओ, प्रतिमा आणि मोठ्या फाइल्स सहजपणे साठवू शकता. जे तुम्ही नंतर ट्विटर, फेसबुक आणि इतर सोशल नेटवर्किंग साइट्सवर देखील वापरू शकता.
QR कोड वापरण्याचे तोटे.
QR कोडचे अनेक फायदे असण्यासोबतच त्याचे काही तोटे देखील आहेत. यात सुरक्षेच्या समस्येचा मुद्दा आहे, ज्यामध्ये ते सहजपणे बदलले जाऊ शकते किंवा काही धोकादायक गोष्टी देखील त्यात ठेवल्या जाऊ शकतात असे म्हणता येईल.
उदाहरणार्थ, आक्रमणकर्त्याला हवे असल्यास, तो QR कोडवर दुर्भावनापूर्ण URL टाकू शकतो आणि जिथे जास्त रहदारी आहे अशा ठिकाणी ठेवू शकतो. त्यानंतर तो या कोडद्वारे कोणाच्याही मोबाईलवर हल्ला करू शकतो, ज्यामुळे युजरला धोका निर्माण होऊ शकतो.