याचा सर्वाधिक त्रास लहान मुलांना होतो.अशा वेळी शाळेत अथवा बाहेर खेळायला जाऊ शकत नाही आणि सतत टीव्ही आणि मोबाईल पाहणे योग्य नाही.
आता अशा परिस्थितीत मुलांनी काय करावे? या समस्येवर एक अनोखा उपाय म्हणजे मुलांना भारतातील पारंपरिक खेळांशी आवड निर्हेमाण करणे व ते खेळ असे आहेत, जे घरी सहज खेळता येतात. केवळ लॉकडाऊनच नाही तर त्यानंतरही मुले खेळू शकतात.
Indian Indoor Games List in Marathi.
Indian Indoor Games खेळण्यासाठी काही मित्र आवश्यक आहेत किंवा पालकांनी आपल्या मुलांचे साथीदार बनून त्यांना हा खेळ खेळण्यासाठी प्रवृत्त केले तर बरे होईल. यामुळे तुमचा तुमच्या स्वतःच्या मुलांसोबतचा बंध तर घट्ट होईलच, पण तुम्ही तुमचे बालपण पुन्हा एकदा जगू शकाल.इंडियन इंनडोर गेम्स (Indian Indoor Games) खेळांबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया.
1.राजा,मंत्री,चोर,शिपाई (King, Minister, Thief, Soldier)
लहान मुलांसाठी खेळल्या जाणाऱ्या अनेक खेळांपैकी एक म्हणजे राजा चोर मंत्री सिपाही. हा चार लोकांद्वारे खेळलेला चारित्र्यांवर आधारित खेळ आहे. यामध्ये राजे, मंत्री, सैनिक आणि चोर आहेत. या गेममध्ये चार चिठ्हीया करून त्यावर नावे लिहिली जातात आणि त्यानुसार क्रमांक दिले जातात. ज्याला जास्त नंबर मिळतो त्याला राजा, नंतर मंत्री, नंतर शिपाई आणि कमी नंबरला चोर म्हणतात.
राजा,मंत्री,चोर,शिपाई (King, Minister, Thief, Game) कसे खेळायचे-
यासाठी चार खेळाडूंची गरज आहे.
प्रत्येक खेळाडू राजा, चोर, मंत्री किंवा सैनिकाची भूमिका घेतो.
त्याच्याकडे असलेल्या चिटानुसार त्याची भूमिका आहे.
प्रत्येक चिट वर लिहिलेल्या वर्णाच्या नावानुसार संख्या आहेत.
मग हे चिट दुमडले जाते जेणेकरून चिटात काय लिहिले आहे ते कळू नये.
मग ते चांगले हलवून हातात फेकले जाते.
मग एक एक करून ते चिट उचलतात.
त्याच्या मंत्र्याला चोराच्या ओळखीचा अंदाज लावावा लागेल.
त्यानंतर कोणाला कोणती चिट मिळाली, हे सांगावे लागेल.
त्यानंतर त्यांचा चिट नंबर एका कागदावर लिहिला जातो.
काही गेम खेळल्यानंतर ते नंबर जोडले जातात.
मग त्यात ज्याची संख्या जास्त आहे तो राजा, मग मंत्री, शिपाई आणि चोर येतो.
2.पक्षी,माशी (Bird, Fly game)
पक्षी,माशी हा एक अतिशय मजेदार खेळ आहे. ते खेळण्यासाठी बोटाचा वापर केला जातो. काही पक्ष्यांच्या नावांसोबत प्राणी, वस्तूही घेतल्या आहेत. नावानुसार बोटे वर किंवा जमिनीवर ठेवावी लागतात. उदा.उडणाऱ्या प्राण्याच्या किंवा वस्तूच्या नावाने बोट उभे करावे लागते आणि प्राण्याच्या नावाने बोट जमिनीवर ठेवावे लागते.
पक्षी,माशी खेळ कसा खेळायचे-
सर्व प्रथम, गोलाकार वर्तुळात बसा.अनेक लोक एकाच वेळी ते खेळू शकतात.
मग प्रत्येक बोट जमिनीवर ठेवा.
आता कोणी पक्षी, प्राणी किंवा वस्तूचे नाव घेईल आणि त्यानुसार प्रत्येकाने हवेत बोट उचलावे.
जर कोणी उडत नसलेल्या नावाने हवेत बोट दाखवले तर त्याला गाणे, नाचणे किंवा इतर काही केल्याबद्दल शिक्षा होऊ शकते.
3.साप-शिडी चा खेळ (A game of snakes and ladders)
साप-शिडी चा खेळ हा बोर्ड गेम असून तो तुकडे आणि फासे यांच्या मदतीने खेळला जाणारा रोमांचक खेळ आहे. या फलकावर 1 ते 100 पर्यंतचे अंक आणि 1 ते 6 पर्यंतच्या फासावर, मध्ये सापांची चित्रे आहेत. हे वाजवताना डब्यातील जेवढे तुकडे फासे येतात तेवढे हलवावे लागतात. सापाचे तोंड असलेल्या बॉक्सवर पोहोचल्यावर, तो तुकडा पुन्हा खाली सापाची शेपटी असलेल्या बॉक्सकडे जातो. त्याच वेळी, शिडी आल्यावर, तुकडा वर जातो.
साप-शिडी चा खेळ कसे खेळायचा -
साप-शिडी चा खेळ यात एकाच वेळी अनेक लोक खेळू शकतात.
साप-शिडी बोर्डवर तुकडे ठेवा आणि प्रत्येक खेळाडूला फासे हलवून खाली फेकण्यासाठी एक वळण घ्या.
सुरुवातीला 6 क्रमांक दिसला तरीही बॉक्स उघडतो.
यानंतर फासे टाकल्यावर जेवढे आकडे येतात, तेवढेच स्तंभाचे तुकडे त्याला हलवावे लागतात.
ज्याचा तुकडा पहिल्या शतकापर्यंत पोहोचतो. तो गेम जिंकतो.
4.कॅरम बोर्ड गेम (Carom Board Game)
कॅरम (Carom) चा खेळ दोन-चार जण मिळून हा खेळ खेळतात. तो कॅरम बोर्डवर खेळला जातो. बोर्डचा आकार लहान किंवा मोठा असू शकतो. हे कोणत्याही वयोगटातील लोक खेळू शकतात. मुलेही या खेळाचा खूप आनंद घेतात. यात दोन रंगांचे 9-9 तुकडे आहेत, जे काळे-पिवळे किंवा काळा-पांढरे आहेत. त्यात एक लाल रंगाचा तुकडा देखील आहे, ज्याला रान म्हणजेच राणी म्हणतात. हा खेळ खेळण्यासाठी स्ट्रायकरचा वापर केला जातो.
कॅरम बोर्ड गेम कसा खेळतात -
कॅरम बोर्ड गेम साठी प्रथम दोन जणांची टीम बनवा.
दोन्ही संघाचे सदस्य समोरासमोर बसतील आणि सर्व तुकडे सजवले जातील आणि कॅरमच्या अगदी मध्यभागी ठेवले जातील. या सर्व तुकड्यांच्या मध्यभागी लाल गोटी म्हणजेच राणी राहील.
बोर्डाच्या स्ट्रायकर लाइनवर स्ट्रायकर ठेवा, परंतु नियमानुसार स्ट्रायकर दोन्ही रेषांना स्पर्श करत आहे. जर एखाद्याचा स्ट्रायकर त्याच रेषेला स्पर्श करत असेल तर तो फाऊल मानला जातो.
नंतर तुकड्याला लक्ष्य करा आणि बोटाने स्ट्रायकरला मारा, परंतु या वेळी आपल्या हाताचा किंवा बोटाचा कोणताही भाग बोर्डला स्पर्श करत नाही याची खात्री करा, अन्यथा ते देखील फाऊल मानले जाईल.
स्ट्रायकरने मारल्यानंतर तुकडा बोर्डवरील बॉक्सच्या आत गेला तर तुम्ही पुन्हा खेळता. नसल्यास, इतर संघातील सदस्य खेळतील.
त्याच वेळी, फळाच्या अन्नामध्ये लाल तुकडा टाकल्यानंतर लगेचच, अन्नामध्ये दुसरा तुकडा टाकणे आवश्यक आहे. लाल तुकड्यानंतर कोणतेही तुकडे न मिळाल्यास, राणी काढून टाकली जाते आणि बोर्डच्या मध्यभागी परत ठेवली जाते.
जो संघ सर्वात जास्त तुकडे आणि राणी प्रथम काढतो, तो संघ जिंकतो.
5. पोशम्पा गेम (Poshampa Game)
या खेळात दोन मुले हाताला धरून साखळी बनवतात. तसेच ‘पोशम्पा भाई पोशम्पा, लाल किल्ल्यावर काय झाले, शंभर रुपयांचे घड्याळ चोरले, आता तुरुंगात जावे लागेल, जेलची रोटी खावी लागेल, जेलचे पाणी प्यावे लागेल, आता तुरुंगात यावे लागेल’ हे गाणेही गायले जाते .
या दरम्यान मुले त्या साखळीतून जातात. गाणे संपताच जवळून जाणार्‍या मुलाला पकडले जाते. जो पकडला जातो तो खेळाच्या बाहेर असतो.
6. संगीत खुर्चीचा खेळ (6. A Game of Musical Chairs)
संगीत खुर्चीचा खेळ संगीत सुरु करून खुर्चीसाठी धावण्याचा खेळ खूप मजेदार आहे. या खेळादरम्यान प्रामुख्याने संगीताचा वापर केला जातो. त्यातील सहभागींच्या संख्येपेक्षा एक खुर्ची कमी ठेवली जाते. जसे संगीत थांबते. प्रत्येकाला खुर्चीत बसावे लागते, ज्याला खुर्ची मिळत नाही तो खेळाच्या बाहेर जातो.
संगीत खुर्चीचा खेळ कसे खेळायचे-
खुर्च्यांचे वर्तुळ बनवा. खुर्चीत बसण्यासाठी जागा असावी हे लक्षात ठेवा.
मग संगीत प्रणालीमध्ये गाणी वाजवा आणि मुलांना खुर्चीच्या मागे वर्तुळात चालण्यास सांगा.
त्यांना आगाऊ सांगा की संगीत थांबल्यावर त्यांना खुर्चीवर बसावे लागेल.
प्रत्येक फेरीच्या शेवटी, खुर्चीवर बसू शकत नसलेली व्यक्ती बाहेर पडते आणि एक खुर्ची देखील कमी केली जाते.
अशा प्रकारे शेवटी फक्त एक खुर्ची आणि फक्त 2 खेळाडू उरले. यापैकी, संगीत थांबताच जो खुर्चीवर बसतो, तो जिंकतो.
7. लपवा आणि शोधा खेळ (Hide and seek game)
लपवा आणि शोधणे हा अतिशय लोकप्रिय खेळ आहे. मुलांबरोबरच पालकही या खेळाचा आनंद घेतात. मुले कधीकधी अशा ठिकाणी लपतात जिथे त्यांना शोधणे कठीण असते.
लपवा आणि शोधा खेळ कसा खेळतात-
ज्त्यांयाच्नायावर राज्य आहे त्याने काही काळ डोळे बंद करून 1-10 पर्यंत मोजणी म्हणावी लागेल.
त्या मोजणीदरम्यान इतर प्रत्येकजण लपवा आणि मुलाला ते शोधू द्या.
जेणेकरून बाळाला कंटाळा येऊ नये, तुम्ही अशा ठिकाणी लपवा जे त्याला शोधणे सोपे आहे.
अशा प्रकारे, जो प्रथम सापडेल, त्याची पुढच्या फेरीत पाळी असेल.
8. लुडो खेळणे (Playing ludo)
मोकळ्या वेळेत लुडो पेक्षा चांगला खेळ नाही.आजकाल तो ऑनलाइनही खेळला जात आहे. तुम्ही तुमच्या घरी बसून तुमच्या मित्रासोबत मोबाईलवर खेळू शकता. यासाठी अनेक अॅप उपलब्ध आहेत. हे दोन, तीन किंवा चार लोक खेळू शकतात.
लुडो कसे खेळायचे -
हा खेळ खेळायला त्यासाठी लुडो बोर्ड लागतो.
प्रत्येक खेळाडूला चार तुकड्या असतात. प्रत्येक खेळाडूला त्याचे सर्व तुकडे बोर्डच्या मध्यभागी हलवावे लागतात.
तो फासे देऊन खेळला जातो. प्रत्येक तुकडा 6 क्रमांकाने उघडतो. यानंतर, फासावर जेवढे आकडे दिसतात, तेवढे बॉक्स पुढे सरकतात.
कोणताही खेळाडू मार्गात येणाऱ्या दुसऱ्या खेळाडूचा तुकडा कापू शकतो. जेव्हा तुकडा कापला जातो तेव्हा एक अतिरिक्त युक्ती मिळविली जाते, कोणताही तुकडा बोर्डच्या मध्यभागी पोहोचतो आणि 6 क्रमांकावर पोहोचतो.
ज्या खेळाडूचे सर्व तुकडे प्रथम बोर्डच्या मध्यभागी पोहोचतात तो विजेता असतो.
जर तुमच्याकडे लुडो बोर्ड नसेल तर तुम्ही तो टॅब किंवा मोबाईलवर प्ले करू शकता.
9.शब्द कोडे खेळ (Word Puzzle Game)
हा एक मजेदार वर्णमाला गेम आहे.जो चार लोकांद्वारे खेळला जाऊ शकतो. ते खेळण्यासाठी बोर्ड आवश्यक आहे. या खेळात वर्णमालेतून स्पेलिंग तयार केले जाते आणि त्या आधारे गुण दिले जातात. जो सर्वाधिक गुण मिळवतो तो गेमचा विजेता असतो. ते खेळल्याने मुलांना नवीन शब्द तर शिकता येतीलच, पण त्यांचे मनही तीक्ष्ण होईल. हे दोन किंवा अधिक मुले खेळू शकतात.
शब्द कोडे खेळ कसा खेळतात-
शब्द कोडे खेळ या किटमध्ये शब्द कोडे बोर्ड आणि A ते Z पर्यंतची अक्षरे असतात.
कोणताही खेळाडू या अक्षरांचा वापर करून शब्द बनवेल. त्यानंतर इतर खेळाडू त्या शब्दाच्या वर-खाली किंवा उजव्या-डाव्या बाजूला एक एक करून नवीन शब्द बनवतील.
जो शेवटपर्यंत शब्द बनवत राहील तोच जिंकेल.
ते खेळण्याचे नियम आणि पद्धती त्याच्या किटमध्ये दिल्या आहेत. ते वाचून मुलांना खेळायला शिकवा.
10.अंताक्षरी (Antakshari)
अंताक्षरी हा अनेक मनोरंजक खेळांपैकी एक आहे. त्यात विजय किंवा पराजय यापेक्षा जास्त मजा आणि संगीत आहे. या गेममध्ये एक अक्षर बोलले जाते, जे समोरच्या खेळाडूला त्या अक्षराने सुरू होणारे गाणे म्हणायचे असते. जो गाणे म्येहणत नाही तो बाद होतो.
अंताक्तेषरी खेळ कसा खेळतात -
अंताक्षरी खेळणे खूप सोपे आहे. प्रथम दोन किंवा अधिक संघ बनवा.
आता ज्या संघावर "M" अक्षर दिसेल, त्याला यातूनच गाणे सुरू करावे लागेल. आता ही टीम ज्या अक्षरावर गाणं संपवणार, त्याच अक्षराने पुढची टीम गाण्यास सुरुवात करेल. हे सर्व संघांसाठी सुरू राहील.
जो संघ शेवटपर्यंत खेळात टिकून राहील तो जिंकेल.
आता सगळ्यात आधी प्रत्येक संघाकडे बोट दाखवताना म्हणा की, "टाईमपास करण्यासाठी काही काम करावे लागेल, अंताक्षरीबरोबर प्रभूचे नाम घेणे सुरू करा".
